Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 100 kuruluş yılını ülkece idrak etmenin mutluluğunu duymaktayız. Milletimize kutlu olsun.
Üzülerek şunu ifade etmeliyim ki; ilkokuldan üniversiteye kadar tahsil hayatımda Türkiye Cumhuriyeti, Atatürk, demokrasi, laiklik, İslam ve Türk Tarihi konularını ilmi gerekçelerden uzak ideolojik kalıplarda ya aşağıladık ya da savunduğumuz için körü körüne aşağılandık. Türk gençlerini kimliksiz, kişiliksiz, istiklalini ve istikbalini kaybettirmek istiyorsanız; bu konuları aşağılatın ya da öteletin yeter. Gençler ya Leninci ya da Humeynici olsunlar işiniz kolay. İstediğinizi yaptırtırsınız. Bazen derste rahmetli Atatürk’ü, Mehmet Akif’i iyi anlayın, cumhuriyetimiz bize yeter dediğimde yüzüme tuhaf bir biçimde hocam sende mi? der gibi bakıyorlar. Bu köle ruhlu tutum ve içi boş ideolojik düşüncelerden beslenen zihniyetten dolayı ülkem adına gelecek konusunda kaygılıyım.
Bu nedenle: “El bize hayran, biz de ele hayran” misali hayata bakıyoruz.
Türk Milli Egemenliği üzerine yabancı aydın ve bilim insanlarının değerlendirmesini sizlerle paylaşmak istedim. Belki bizler de kendi değerlerimiz üzerine aklımız, vicdanımız, irfanımız ve insafımızla bakarız.
Modern Türkiye’nin Doğuşu adlı eser sahibi Amerikalı Tarihçi Prof. Dr. Bernard Lewis; Türkiye cumhuriyetinin kuruluşunda en temel öğe; milli egemenlik ilkesidir görünüşündedir. “Atatürk yalnız Türkiye’nin değil, aynı zamanda Türklerin de hürriyetini amaçlıyordu. Bence O’nunla yüzyılımızın bütün öteki devrimleri arasındaki en temel fark burada yatmaktadır.”
Evet, sömürgeci ülkelerin elinden bin bir çilelerle bağımsızlıklarını alan toplulukların kurdukları devletlerin bugünkü hallerine bakarsak bunu yakinen görürüz. Bunu en iyi örnekleri; Afrika, Ön Asya, Orta Amerika ve Arap ülkelerinde yaşanmaktadır. Evet, kölelikten kurtulmuşlardır, ancak yöneticiler ve büyük kabileler efendileri gibi köle sahibi olmak için kendi ülkelerinin zayıf halklarını köle yapmışlardır. Bugün terör, iç çatışma, siyasi ayaklanmaların nedeni ve kaynağı hepimiz efendi olalım değil, benim de kölem olsun mücadelesidir.
Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov. “ Komünistler, Lenin ve Bolşevikler olumlu sloganlarla geldiler: ‘Toprak köylüye, fabrikalar işçiye, kölelere özgürlük, halklara barış!’ Bunu elde etmek için de diktatörlük yolunu seçtiler…. Atatürk belli bir şeyi kendisine dogma olarak kabul etmemişti. Atatürk yeni ve genç bir topluma belli bir yön vererek, kendine özgü bir yolda yürümesini değil, toplumun istediği bir rejimi bulmasını istiyordu.” der.
Türk tarihi, dili ve uygarlığı üzerine çalışan eserler veren Fransız Prof. Dr. Jean Paul Roux ise şu değerlendirmeyi yapar: “ Bugün bile bütün dünyada ve özellikle İslam dünyasında, hatta 3. Dünya’da, bütün Asya’da Atatürk yenileşmenin simgesi olarak kalmıştır. Ya da kalmalıdır. Görüşümü açıklamak için ulusal devrim kavramına başvurayım: Nedir devrim? Çok kez devrim, her şeyin yıkılması demektir. Fransız devrimi bir şeyler kurdu; ama birçok şeyi de yıktı. Oysa Atatürk, bence bu anlamda bir devrim yapmadı; bir yenileştirme, yeniden canlılık kazandırma işini başardı. Yıkılan bir şeyi yeniden kurdu: Biraz önce belirttiğim gibi İstanbul yabancıların işgalindeydi. İtalyanlar, Yunanlılar Anadolu’daydılar. Fransızlar Kilikya yani Güney ve Güneydoğu Anadolu’da idiler. Her yer işgal altında idi. Atatürk ülkeyi yabancı işgalden kurtardı. Ama yalnız bunu yapmakla kalmadı. Ülkeyi yabancı işgalden kurtarıp siyasal bakımdan nasıl yeniden kurduysa, dil bakımından da, ahlak ve manevi değerler bakımından da ülkeyi yeniden kurdu. Var olan bir şeyi yıkmadı… Türk adetlerinin en güzellerini yeniden yürürlüğe koydu.”
Alman dil bilimci Prof. Dr. Klaus Lıebe- Harkort : “1930’larda Avrupa bir karanlık içindeyken, Almanya’da toplama kampları varken, Türkiye’de demokrasiye hazırlık çalışmaları vardı” görüşünü paylaşır.
Osmanlı Tarih uzmanı Fransız Prof. Dr. Robert Matran, Atatürk’ten İslam ülkelerinin liderleri etkilenmiştir der : “Türkiye Cumhuriyeti gerçekten bir İslam ülkesinde kurulan ilk laik, demokratik devletti… Burgiba, Atatürk’ün yaptığı devrimlere ilgi duymuştu. Ben, Tunus’a gittiğimde Habib Burgiba benden Atatürk’ün yaptığı reformlar üzerine bir rapor yazmamı istemişti. Kendi ülkesinde bu reformların hangilerinden yararlanabileceğini bilmek istiyordu. Gerçekten de kendi ülkesinde kadınların toplumsal konumu için Atatürk’ün yaptıklarını temel aldı. Bence Cemal Abdunnasır da (Mısır’da) Atatürkçülükten esinlenmiştir; bunun gibi Irak ve Suriye’deki Baas Partileri de sınırlı ölçüde de olsa laik, cumhuriyetçi ve demokratik özelliklerini Atatürkçülüğün etkisi altında edinmişlerdir.”
Rusya üzerine tarih uzmanı Prof. Dr. Norman Stone, Atatürk Türkiye’yi yalnız Yunanlılardan değil, Sovyetlerden de kurtarmıştır düşüncesini şöyle açıklar: Yunan ordularını Anadolu’da komuta eden Yunan Kralı Andre’nin babası Prens Filip babasına yazdığı bir kitapta şunları yazar: “ Yunanlılar şöyle dursun, hiçbir insanın benim askerlerimin yaptığı kötülükleri yapabileceğine inanmıyorum. Yalova’daki insanlık dışı davranışlar, İzmir’de neler yaptığını biliyoruz. Bunlar tarihe girmiştir. Yunan askerlerinin her bir bölümü kendilerini gerçekten Büyük İskender gibi görüyorlardı. Birkaç Asyalıyı bir yana itmenin; Ankara’yı ele geçirip Bizans devletini yeniden kurmanın ve benzeri gibi kendileri için kolay olacağına inanıyorlardı. 1922’deki çarpışmanın Türk halkı için, hiç de kolay olmayan karşı saldırıya geçip düşmanı yenmiş olmak açısından, çok sanatsal bir zevk olduğunu sanırım. Çarpışmalar çok zorluydu.”
Yazısının devamında Stone: “ Zaman zaman çok düşünürüm ki, eğer Atatürk olmasaydı, bugünün çağdaş Türkiye’si, Cumhuriyet Türkiye’si olamazdı. Orta Anadolu Halk Cumhuriyeti olurdu. Çünkü büyük olasılıkla komünist olurdu; Sovyet Gürcistan’ının daha büyükçe bir örneği olurdu. Bence Atatürk Türkiye’yi yalnız Yunanlılardan değil, Sovyetlerden de kurtarmıştır.”
Kara Afrika’sında Müslüman bir ülke olan Senegal’de siyaset bilim insanı Bayan Prof. Dr. Penda M’Bom ise Mustafa Kemal Atatürk, Müslüman ülkeler içinde çok önemli bir önderdir. Bu Müslüman ülkeler içinde Arap olmayanlar çok özel bir yer tutar. “Mustafa Kemal Batılı güçlere karşı koyabilmek için, tarihin mirası olan geçmişle kapanmamak gerektiğini, tersine bu geçmişten yola çıkarak çağdaşlaşmanın zorunlu olduğunu gördü… Mustafa Kemal Atatürk’ün eserinde bugün benim ilgimi çeken şey; Müslüman kimliği ile laikliğin nasıl birleştirebildiğidir. Bu son derece önemli, çok büyük bir başarıdır. Biz bugün, kendi ülkemizde (Senegal) din ve devleti birbirinden ayırmayı nasıl başarabileceğimizi düşünüyoruz.”
İngiliz BBC muhabiri, gazeteci Atatürk üzerine eser yazan Andre Mango Atatürk’ün milliyetçiliğini şöyle yorumlar:
“Atatürk tabii ki milliyetçi idi, ama milliyetçiliğin türlü türlü biçimleri var. Mustafa Kemal’in milliyetçiliği dışa açık bir milliyetçiliktir, kendi içine kapalı bir milliyetçilik değildir. Türkiye’yi gettolaştırmıyor, tersine dışarıdan bilim adamı, uzman, bilgi, uygarlık gelsin, uygarlık kervanına biz de katılalım, diyor. Bütün maksadı budur.”
Rus Bilimler Akademisi Üyesi Tarihçi Prof. Dr. Vitali Şeremet daha geniş bir açıdan şu düşünceleri serdeder: “ Atatürk, çağdaş bir Türk uygarlığı bölgesi yarattı… Türkler Ortadoğu’ya uygarlık değerleri getirdiler... Bu uygarlık, Türk değerleri, Türk dili konuşan halkların kültürü üzerine kurulu olan, ancak Büyük Turan’ın kalbi olan Orta Asya’dan çıkarak Akdeniz, Karadeniz ve Avrupa’ya kadar giden Türklerin geliştirdiği akıl ve geleneklerde yatıyordu. Böylece Atatürk’ün modeli, geleneksel değerleri kabullenen, ama aynı zamanda karşılıklı ilişkide bulunan ülkeleri ve halkları da göz önünde bulandıran bir modeldi. Bu bir ilişki modelidir. Osmanlı İmparatorluğu da, Türkiye Cumhuriyeti de birer ‘uygarlık ilişkisi’ bölgesidir. Atatürk modelinin en önemli yanı da budur. Yalnız Atatürk, bir dünya insanı kimliği ile bu modeli kurabildi. Doğu Avrupa ülkeleri, Bulgaristan, Makedonya ve Yunanistan edebiyatında ve basınında sık sık Atatürk’ün Yunan, Bulgar ve Makedon asıllı olduğu yönünde makaleler yayınlanmaktadır. Geçtiğimiz aylarda Yeni Makedonya gazetesinde böyle bir makale okudum. Atatürk gerçek bir Türk’tü. Fakat komşu halkları da düşünmeyi başarması ve onların çıkarlarını göz önünde bulundurması, Atatürk’ün ölümünden sonra da bu düşünceleri ortay çıkarmaktadır. Atatürk, bütün halklara, Güneydoğu halklarına, Akdeniz-Türk ilişkisi bölgesi halklarına aittir.”
Peki, şimdi yabancı bir ülkede olduğumuzu farz edelim. Bize sorsalar ki;
Milli Mücadeleniz hakkında ne düşünüyorsunuz?
Ülkenizde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kuruluş sizce ne anlam geliyor? Milli egemenlik ne demektir?
23 Nisan dünya çocukları açısından değeri nedir? Hangi ülkede böyle bir bayram çocuklara armağan edilmiştir?
Bilgide kılavuzumuz: doğru, gerçek, iyi ve güzel bilgileri taşıyan eserler olsun. Safsata, laf ebeliği olmasın.
23 Nisan Milli Egemenlik Çocuk Bayramı sadece bizim çocuklarımızın değil, tüm dünya çocuklarının da bayramıdır. Kutlu olsun.
Not: Daha geniş bilgi için, Prof. Dr. Özer Ozankaya, Dünya Düşünürleri Gözüyle Atatürk ve Cumhuriyet, İş Bankası Yayınları.